mediacje karne i w sprawach nieletnich, mediacje sądowe i pozasądowe w sprawach cywilnych, rodzinnych i majątkowych
Mediacje – droga do porozumienia
„Kto chce – szuka sposobów,
Kto nie chce – szuka powodów”
Stefan Żeromski
Konflikty i spory są rzeczą zwyczajną i naturalną, skoro nam się zdarzają na pewno można je rozwiązać.
Mediacja jest nową pozasądową metodą rozwiązywania sporów. To dobrowolny, nieformalny i łagodny proces, w którym neutralny
i bezstronny mediator pomaga stronom we właściwej komunikacji oraz osiągnięciu porozumienia i zawarciu ugody.
Mediacja koncentruje się na tym, jakie są interesy stron i co każda ze stron uważa za sprawiedliwe. W mediacji wygrywają obie strony sporu. Jest ona tańsza niż postępowanie sądowe oraz znacznie szybsza.
Mediator jest osobą neutralną oraz bezstronną i pomaga obu stronom w komunikacji i osiągnięciu porozumienia. Szanuje ludzi oraz ma respekt dla ich spraw i wartości.
Mediację można stosować w sprawach cywilnych, karnych oraz nieletnich.
Mediacja w sprawach cywilnych
Mediację w sprawach cywilnych wprowadzono w Polsce nowelizacją do Kodeksu Postępowania Cywilnego, która weszła w życie 10 grudnia 2005 r.
Mediacje stosuje się w sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia. W tych sprawach sąd może skierować strony do mediacji, której celem jest zawarcie ugody przed mediatorem, równoważnej z ugodą sądową. W trakcie trwania postępowania każda ze stron może złożyć do sądu wiosek o skierowanie sprawy do mediacji. Strony mają prawo wyboru mediatora, osobę mediatora może również zaproponować sąd.
Zawarcie ugody jest dopuszczalne w sprawach, w których wynik postępowania jest zależny od woli stron, np. sprawy o zapłatę, o eksmisję, o zniesienie współwłasności, o dział spadku, o podział majątku, o alimenty, o ustalenie kontaktów z dzieckiem, o przywrócenie o pracy. Nie można zawrzeć ugody w sprawach, w których sąd ma za zadanie jedynie stwierdzić zaistniały stan prawny, np. sprawy o ustalenie prawa, o zasiedzenie, o stwierdzenie nabycia spadku oraz w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd nie kieruje do mediacji spraw rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym, upominawczym i uproszczonym. W sprawach o rozwód lub separację, jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd również może skierować strony do mediacji, której przedmiotem będzie wówczas pojednanie małżonków, a jeśli do pojednania nie dojdzie celem mediacji będzie ugodowe załatwienie kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych.
Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd, na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do jej zatwierdzenia Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym. Ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody zawartej przed sądem. Jeśli warunki ugody nie są przez którąś ze stron realizowane, druga strona może, po nadaniu ugodzie sądowej klauzuli wykonalności, dochodzić ich spełnienia w drodze egzekucji komorniczej, identycznie jak przy wyroku.
Przebieg mediacji, zasady mediacji
Postępowanie mediacyjne składa się z kilku nieformalnych posiedzeń, trwających około 1,5 godz. każde. Podczas nich strony sporu prezentują swoje stanowiska i interesy, oraz przedstawiają propozycje. W tym procesie towarzyszy im bezstronny mediator, który sprawnie zarządza konfliktem (zna strukturę konfliktu) i przeprowadza strony przez sytuacje, w których one same zerwałyby już rozmowy lub nie widziały wyjścia z danej sytuacji. W takim klimacie strony wypracowują dogodne dla nich rozwiązanie. Strony spotykają się z mediatorem osobiście, w miejscu przez niego wyznaczonym (bezpiecznym i neutralnym). Nie może to być mieszkanie stron, budynek sądu, miejsce dostępne dla osób postronnych. Posiedzenia mediacyjne wyznaczane są w czasie dogodnym dla obu stron. Aby mediacja przebiegała właściwie i mogła zakończyć się satysfakcjonującym dla stron porozumieniem musi uwzględniać następujące zasady:
-
dobrowolność - strony konfliktu uczestniczą w procesie mediacyjnym z własnej woli. Uczestnicy mają również prawo i możliwość wycofania się z mediacji na każdym etapie jej trwania,
-
bezstronność - strony konfliktu mają równe prawa i powinny być traktowane w procesie mediacji jednakowo,
-
poufność - wszystko to co dzieje się podczas spotkań mediacyjnych jest poufne,
-
neutralność - mediator nie narzuca stronom własnych rozwiązań, porozumienie jest wypracowane przez strony. Ponadto mediator pozostaje neutralny wobec przedmiotu sporu,
-
akceptowalność - strony muszą zaakceptować osobę mediatora i jego pomoc w dochodzeniu do porozumienia. Muszą również zaakceptować reguły mediacji, które powinny być uzgodnione między nimi a mediatorem na początku rozmów mediacyjnych.
Koszty mediacji w sprawach cywilnych
Koszty mediacji toczącej się na skutek skierowania przez sąd określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 30 listopada 2005 r. (Dz. U. z dnia 7 grudnia 2005 r.). Wynagrodzenie mediatora pokrywają strony. Mediator otrzymuje wynagrodzenie za zorganizowanie i przeprowadzenie postępowania mediacyjnego, niezależnie od tego czy strony zawrą ugodę, czy też nie. Sąd nie ma możliwości zwolnienia stron od kosztów mediacji, gdyż nie stanowią one kosztów sądowych. Strony płacą wynagrodzenie mediatorowi, na podstawie wystawionego przez niego rachunku,
bez pośrednictwa Sądu. Koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd i zakończonej ugodą znosi się wzajemnie, jeżeli strony nie postanowiły inaczej. ( art. 104 1 k.p.c.) Zasadą jest więc, iż strony pokrywają koszty mediacji po połowie, chyba że w ugodzie ustalą, że ponoszą je
w innych częściach, lub płaci je tylko jedna ze stron. Jeżeli w postępowaniu mediacyjnym zostanie zawarta ugoda, sąd zwraca 3/4 uiszczonego wpisu od pozwu.
Mediacja w sprawach karnych
Z mediacji można skorzystać praktycznie w każdym rodzaju spraw karnych, o ile obie strony (oskarżony i pokrzywdzony) wyrażą na to zgodę.
Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego, skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między pokrzywdzonym i oskarżonym.
W sprawach z oskarżenia prywatnego na wniosek lub za zgodą stron sąd może zamiast posiedzenia pojednawczego wyznaczyć odpowiedni termin
dla przeprowadzenia postępowania mediacyjnego. Mediacja jest zalecana zwłaszcza wtedy, gdy sprawcę i pokrzywdzonego łączy znajomość, więzi pokrewieństwa lub sąsiedztwa, kontakty zawodowe.
Postępowanie mediacyjne w sprawach karnych jest jedną z form sprawiedliwości naprawczej, która zwraca uwagę na konieczność uwzględnienia interesów i potrzeb (materialnych, emocjonalnych i moralnych) pokrzywdzonego poprzez zadośćuczynienie przez sprawcę za wyrządzone krzywdy
i szkody. Celem mediacji w sprawach karnych jest:
-
pojednanie pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym,
-
zadośćuczynienie lub naprawienie szkody wyrządzonej przez sprawcę, realizowane w różnych formach, np. zwrot kosztów poniesionych przez pokrzywdzonego z powodu wyrządzonej mu szkody, praca na rzecz społeczności lokalnej, instytucji charytatywnej, nieodpłatnej pracy na rzecz pokrzywdzonego, przeproszenie czy wyrażenie skruchy przez sprawcę,
-
zrozumienie przez sprawcę, jaką szkodę i krzywdę wyrządził pokrzywdzonemu oraz przyjęcie odpowiedzialności za popełnione czyny,
-
przywrócenie ładu społecznego.
Mediacja w sprawach nieletnich
Jednym z rodzajów spraw, w których mediacja jest stosowana jako sposób rozwiązania sporu jest sytuacja, gdy osoba pokrzywdzona doznała jakiejś straty bądź została w inny sposób skrzywdzona przez nieletniego sprawcę. W każdym stadium postępowania sąd rodzinny może, z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i nieletniego, skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego. Do postępowania mediacyjnego kieruje się w szczególności sprawy, których istotne okoliczności nie budzą wątpliwości. W mediacji najważniejszy jest proces, jaki zachodzi między ofiarą a nieletnim sprawcą, który prowadzi do przywrócenia naruszonych więzi społecznych. Nieletniemu w posiedzeniach mediacyjnych towarzyszą rodzice lub opiekun prawny. Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni - także jego rodzice lub opiekun. Koszty postępowania mediacyjnego w sprawach karnych i nieletnich ponosi Skarb Państwa.
Szczegółowe informacje o mediacjach i mediatorach wpisanych do wykazu mediatorów w sprawach karnych, nieletnich i cywilnych uzyskać można w:
-
Sądzie Rejonowym w Puławach, ul. Lubelska 7
-
Centrum Mediacyjnym w Puławach, ul. Olszewskiego 10
-
oraz na stronach internetowych stowarzyszeń mediacyjnych